روش بحث گروهی

روش بحث گروهی:

در روش بحث گروهی زمینه طرح سئوال از سوی فراگیران فراهم است و بر این اساس، اعتقاد بر این است که در این روش معلم یا کتاب نقش کمتری داشته و به دلیل آنکه فراگیران به طور مستقیم درگیر بحث هستند یادگیری آنها نیز توام با درک و فهم است.

در روش بحث گروهی، تاکید بر یادگیری دانش آموزان است نه بر تدریس معلم، و از این رو معلم نقش راهنما و تسهیل کننده جریان آموزش را بر عهده دارد. تجربه نشان داده است که در این روش، دانش آموزان به تدریج فعال می شوند و به آموزش در گروه عادت می کنند. درگیری دانش آموز با مطالب آموزشی، سبب تقویت حس کنجکاوی و رغبت بیشتر او به ادامه بحث و بررسی دقیق تر موضوع درسی می شود.(واحد تدوین کتب حوزه علمیه، 1381، ص.52) درروش بحث گروهی به دلیل انگیزش درونی فراگیران، کسب دانش و یادگیری مطالب، پاداش به حساب می آید و فراگیر را برای یادگیری مطالب تازه تحریک می نماید.

گفتگوها و بحث های کلاسی را می توان به صورت های گوناگونی سازمان داد. در برخی از موارد، که یک پاسخ واحد برای یک سئوال وجود دارد، در بسیاری از مسائل ریاضی، جایی برای بحث وجود ندارد، اما مسائلی وجود دارند که ذهنی و مورد اختلاف بوده و هنوز یا هیچ پاسخی برای آنها نداشته و یا پاسخهای متعددی وجود دارد که هرگروهی از افراد مدافع یک یا برخی از آنها هستند. به عنوان مثال دلایل انقلاب مشروطیت چه بود؟ برای این سئوال می توان پاسخهای گوناگونی ارائه داد. مقولاتی از این نوع، مقدمه ای برای بحث های کلاسی است. معلمان در تدریس علوم انسانی بیش از سایر علوم با این گونه سئوالات مواجه هستند و به همین جهت، مباحث حوزه های مختلف این   علم را می توان در جریان بحثها و گفتگوهای کلاسی تدریس نمود.

جانسون وجانسون ( 1999 ) بر این باور هستند که به بحث گذاشتن سئوالاتی که پاسخ واحدی ندارند هم باعث افزایش دانش فرد در آن مورد معین می شود و هم فهم عمیق تر و همه جانبه تری از موضوع را به همراه دارد.(لطف آبادی،1384، ص.297)

گفتگوهای کلاسی معمولا دو شکل دارد: یکی گفتگوی بین تمام اعضای کلاس که همه شاگردان در آن شرکت می کنند و معلم نقش واسطه را دارد و سعی می کند  با ارائه اطلاعات لازم در مورد یک موضوع معین، شاگردان را برانگیزد تا با استفاده از اطلاعات موجود و آن چه از قبل می دانند نظر خود را در باره آن موضوع  ارائه کنند و برای یافتن پاسخ بهتر به جستجو بپردازند. شکل دیگر از بحث های کلاسی، گفتگو در گروههای کوچک است که معمولا 4 تا 6 نفر از شاگردان یک گروه کاری مستقل از معلم را تشکیل می دهند و در مورد موضوع معین به کار و بحث می پردازند و نتایج کار و گفتگوهای خود را به کلاس ارائه می دهند.

بحثهای گروهی جهت دوره دبستان و کودکان خردسال مناسب به نظر نمی رسد، اما هر چه سن وسال و تجربه شاگردان بیشتر باشد، نتایج بهتری از این بحث ها حاصل می گردد. در هر گروه باید فردی که از توانایی بیشتری برخوردار است، به عنوان سرگروه برگزیده شود، این فرد در عین حال باید مورد قبول تمام اعضا گروه باشد. در این طریق می توان موضوع درسی را به بخشهای مختلف تقسیم نموده و هر موضوع را به گروهی خاص سپرد و پس از پایان کار از آنان خواست تا نتایج بررسی و گفتگوهای خود را به کلاس ارائه دهند. فردی که مسئول هر گروه است باید مراقب باشد که اعضای گروه از موضوع بحث خارج نشوند وهمه در کار و گفتگو مشارکت نمایند. فردی به عنوان دبیر گروه، از گفته ها یادداشت برداری نموده و نتایج بحث های گروه  را جمع بندی و جهت ارائه آماده نماید.

تحقیقات نشان می دهد که بحث گروهی در گروههای کوچک، اگر به درستی سازمان دهی شود، نتایج بهتری از روشهای تدریس سنتی به بار می آورد. همچنین اگر شاگردان را ترغیب نمائیم که نتایج متنوع و متفاوتی را، که هر مورد متعلق به یک یا دو نفر از اعضای گروه است، ارائه کنند نتایج بهتری از کار حاصل     می شود.(لطف آبادی،1384، ص.298)

شیوه بحث گروهی در دو مورد کاربرد دارد:(خورشیدی،1380،ص. 193)

الف. موقعی که معلم می خواهد مفهوم جدیدی را به فراگیران بیاموزاند و انتظار دارد که همه  آنها مفهوم را به شکل واحد در یابند، در این صورت معلم سعی می کند که بحث را به جهتی بکشاند که شکل صحیح مفهوم از آن نتیجه گیری شود.

ب. هدف معلم این است که ذهن دانش آموزان را به تکاپو و جستجو وا دارد. در این صورت معلم مساله ای را عنوان می کند که راه حل مشخص ندارد و دانش آموزان می توانند چند راه حل مناسب برای حل آن پیشنهاد کنند. دراین موقعیت معلم سعی نمی کند که موضوع بحث را به دلخواه خود کنترل کند، تا راه حلی را که خود در نظر دارد به کلاس تحمیل کرده باشد.

میلرو میلر بر این باور هستند که روش بحث گروهی در کنارمحاسنی که دارد، دارای معایبی نیز می باشد و در این ارتباط به وقت گیر بودن آن و عدم تناسب آن برای ارائه مطالب و اطلاعات جدید اشاره می نمایند. در عین حال معتقدند اگر مدرسی این روش را به عنوان بهترین روش تدریس خود برگزیند ممکن است با کاستیهایی چون عدم برنامه ریزی مناسب، اجرای غلط و عدم پیشرفت کافی در کار مواجه گردد، و در صورتی که چنین مدرسی بتواند کاستیهای ذکر شده را رفع نماید، این روش، روشی موثر و مناسب خواهد بود.(امیری،1383،ص.199)

مراحل آموزشی یا روش بحث گروهی:

1. انتخاب موضوع بحث        2. یافتن زمینه مشترک برای بحث

3. بیان هدفهای آموزشی و محدوده زمانی

4. ترتیب نشستن افراد در جلسه بحث گروهی: بر خلاف روش سخنرانی که در آن معلم در مقابل افراد کلاس قرار می گیرد، در بحث گروهی اعضا گروه باید به شکل دایره در کنار هم بنشینند و معلم نیز مانند یکی از اعضا در جایی از این دایره قرار گیرد، نه به دور از آنها یا در مقابل آنها(سیف،1384،ص.394)

5. هدایت جریان بحث

در جلسه بحث گروهی باید فردی به عنوان رهبر یا اداره کننده گروه، هدایت بحث ها را در گروه به عهده گیرد که این فرد می تواند معلم، یک فرد مطلع یا یکی از دانش آموزان قوی باشد. فردی به عنوان منشی یا معاون رهبر گروه انتخاب می گردد که وظیفه نوبت دهی به افراد، نوشتن سئوالها روی تخته و به کار بردن وسایلی مانند نقشه، چارت و یادداشت مطالب را بر عهده دارد. در کنار رهبر گروه ، دانش آموزان قرار دارندکه شرکت کنندگان اصلی گروه تلقی گردیده و به صورت فعال در بحث ها شرکت می نمایند. علاوه بر رهبر گروه و دانش آموزان، گاهی اوقات فردی به عنوان فرد مطلع به جلسات بحث دعوت می گردد وفردی به عنوان ناظر یا ارزیاب که در خارج از گروه و در عین حال مسلط بر بحث های گروه قرار دارد، بحث ها را یادداشت نموده و در صورتی که رهبر گروه از او نظر بخواهد، نظریه اعلام می نماید. درواقع مباحثه شامل سئوالها، پاسخ ها و تفسیرهای ارائه شده به وسیله معلم و شاگردان است.